Trước đây, việc cảnh báo xả nước điều tiết hồ chứa được thực hiện thủ công, mất nhiều thời gian và các Đơn vị cũng chưa thể chủ động thông tin một cách kịp thời, chính xác đến các đối tượng liên quan. Từ khi áp dụng hệ thống cảnh báo từ xa trên nền tảng công nghệ số, những bất cập trên đã thật sự được tháo gỡ.
Để làm được điều này, các Đơn vị đã chủ động nghiên cứu cũng như học tập kinh nghiệm từ các đơn vị bạn trước khi tiến hành lắp đặt. Về chi tiết về hoạt động hệ thống, xin mời quý vị và các bạn tìm hiểu thực tế hệ thống đang được lắp đặt tại Công ty Cổ phần Thủy điện Sông Ba Hạ (SBH), một trong những đơn vị điển hình trong EVNGENCO 2 về việc áp dụng chuyển đổi số trong công tác cảnh báo xả nước điều tiết hồ chứa, chạy máy phát điện thông qua hệ thống cảnh báo từ xa.
Những năm đầu áp dụng
Từ năm 2011, SBH đã chủ động phối hợp chặt chẽ với các cấp chính quyền địa phương để thống nhất đưa vào vận hành các trạm cảnh báo từ xa đặt tại các khu vực đông dân cư, bến đò, khu vực người dân hay qua sông ở phía hạ du sông Ba.
Lúc bấy giờ để hình thành được 01 hệ thống cảnh báo từ xa chỉ với chức năng gọi thoại trực tiếp từ xa qua sóng GSM, CB-NLĐ Công ty đã đi học tập kinh nghiệm từ các đơn vị bạn, đồng thời nghiên cứu để tổ hợp thành 01 hệ thống cảnh báo từ xa với các thiết bị có sẵn trên thị trường lúc đó. Đến cuối năm 2011, Công ty đã đưa vào tổng cộng 06 trạm cảnh báo từ xa để phục vụ công tác thông báo cho người dân vùng hạ du khi Công ty tiến hành điều tiết xả tràn. Điều này đã mang lại những hiệu quả tốt, hỗ trợ tích cực trong công tác Phòng chống thiên tai của Công ty. Tuy nhiên hệ thống cảnh báo khi ấy vẫn còn nhiều hạn chế như: hệ thống được tổ hợp từ nhiều thiết bị từ các hãng khác nhau nên chưa đồng bộ, cảm biến sóng GSM được chế tạo thủ công nên dễ bị nhiễu và khó điều chỉnh được độ nhạy, nhiều thao tác vẫn còn mang tính thủ công nên mất thiều thời gian và công sức. Mặt khác, sau thời gian sử dụng, các điện thoại và máy mp3 bị hư hỏng lại không có loại tương tự để thay thế, làm gián đoạn công tác cảnh báo, ảnh hưởng đến vận hành an toàn hồ chứa.
Công nghệ mới với nhiều tính năng ưu việt
Sau giai đoạn đầu đưa vào vận hành đạt kết quả khá tốt, Công ty đã tiến hành nghiên cứu, cải tiến và áp dụng giải pháp công nghệ số, đẩy mạnh ứng dụng các tiến bộ của công nghệ truyền thông để giúp vận hành tiện lợi, an toàn và hiệu quả hơn trong việc nhận dạng và thực thi lệnh phát âm thanh từ cú pháp tin nhắn SMS vào Hệ thống cảnh báo từ xa thế hệ mới với các thiết bị hiện đại, đồng bộ, có độ ổn định cao.
Hiện nay, nhân viên vận hành không phải đọc thông báo như trước mà chỉ cần gõ nội dung cú pháp đã được cấu hình sẵn trên điện thoại thì sẽ có một giọng đọc chuẩn đã cài đặt sẵn phát ra loa. Sau khi hoàn thành nội dung thông báo, hệ thống sẽ nhắn tin phản hồi lệnh thông báo đã thực hiện hay công hay chưa. Ngoài ra, nhân viên vận hành cũng có thể kiểm tra trạng thái hệ thống từ xa, nạp xả bình ác quy dự phòng và quan trọng nhất là hệ thống có thể phản hồi khi mất điện áp AC hoặc điện áp DC bình ắc quy xuống thấp để nhân viên vận hành có thể nắm rõ tình hình từng trạm, chủ động thông báo với người dân trong mùa mưa lũ.
Tính đến thời điểm hiện tại, SBH đã lắp đặt 16 hệ thống cảnh báo (sử dụng Module điều khiển HS/GSM Controller) với nhiều tính năng mới, hiện đại hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu tiếp nhận thông tin của bà con vùng hạ du khi nhà máy Thủy điện Sông Ba Hạ tiến hành xả nước điều tiết hồ chứa và vận hành phát điện.
Nguyên lý hoạt động của hệ thống cảnh báo từ xa thế hệ mới
Hệ thống cảnh báo từ xa thế hệ mới (Mã hiệu HS/GSM Controller V3.0) được lắp đặt ở hạ du sông Ba được thiết kế và chế tạo với công nghệ hiện đại, dễ vận hành và độ tin cậy cao; Hệ thống dựa trên nền tảng điều khiển thông qua sóng điện thoại GSM (hiện đã phủ rộng khắp các vùng trên cả nước) có mức độ tin cậy cao và ổn định trong các điều kiện thời tiết khác nhau. Các thiết bị của hệ thống được đồng bộ hoàn toàn, không phát sinh lỗi trong suốt quá trình vận hành.
Khi cần thông báo điều tiết hồ chứa/xả nước qua tràn, chạy máy … bằng cách sử dụng lệnh điều khiển bằng tin nhắn SMS hoặc cuộc gọi thoại, hệ thống sẽ tự động phát toàn bộ nội dung thông báo (được lập trình phát theo cú pháp SMS) ra loa phóng thanh công suất lớn cho bà con nhân dân vùng hạ du biết và chủ động phòng tránh. Nội dung cảnh báo hoàn toàn có thể thay đổi linh hoạt, phù hợp với yêu cầu trong từng thời điểm.
Việc điều khiển từ xa bằng tin nhắn SMS sẽ đáp ứng nhanh, chính xác và kịp thời hơn khi cùng lúc cần thông báo đến nhiều trạm cảnh báo khác nhau ở khu vực hạ du; hoặc khi cần thông báo nhiều lần đến các trạm cảnh báo. Việc này sẽ giảm được áp lực và khối lượng công việc của đơn vị quản lý vận hành hồ chứa trong quá trình điều tiết/xả nước, chạy máy phát điện.
Hiệu quả từ việc áp dụng và lắp đặt hệ thống cảnh báo từ xa
Các hệ thống cảnh báo từ xa từ khi đưa vào vận hành đến nay đã được người dân đồng tình và ủng hộ nhiệt tình. Việc phát thông tin của Nhà máy đã giúp bà con nắm bắt thông tin vận hành hồ chứa và chạy máy phát điện được nhanh chóng, chuẩn xác, đảm bảo an toàn đến mức tối đa cho người dân vùng hạ du. Qua đó nâng cao năng lực cảnh báo sớm cho vùng hạ du sông Ba.
Ông Lê Văn Hóa, một cán bộ tại thị trấn Củng Sơn, huyện Sơn Hòa nói: “Trước đây, tình trạng trẻ em bị đuối nước ở trong thôn, xã thường xuyên xảy ra. Vào mùa hè, trẻ em rất thích đi tắm sông, khi mực nước dâng cao rất dễ bị đuối nước. Thế nhưng, từ khi có hệ thống cảnh báo từ xa của Nhà máy Thủy điện Sông Ba Hạ tình trạng trẻ em đuối nước đã không còn nữa”.
Ông Nguyễn Văn Tuấn sống tại xã Đức Bình Tây huyện Sông Hinh cũng cho biết: lúc đầu khi mới có hệ thông loa cảnh báo chúng tôi còn bỡ ngỡ lắm, nhưng chỉ sau một thời gian ngắn khi đã quen, chỉ cần nghe tiếng nhạc hiệu từ các loa cảnh báo là chúng tôi biết ngay Nhà máy Thủy điện Sông Ba Hạ sắp xả nước. Nhờ đó đã giúp cho người dân chúng tôi biết và chủ động di dời tài sản, vật nuôi, hoa màu ra khỏi khu vực có nguy cơ ngập lụt và tránh được thiệt thại về người và tài sản.
Theo ông Trần Lý, Tổng Giám đốc Công ty: Để đảm việc phối hợp cảnh báo cho nhân dân đạt hiệu quả, Công ty đã xây dựng và thực hiện theo Quy trình cảnh báo từ xa. Đặc biệt trong mùa mưa bão, Công ty đã kết hợp phương châm 4 tại chỗ (chỉ huy tại chỗ; lực lượng tại chỗ; phương tiện, vật tư tại chỗ và hậu cần tại chỗ) cùng hệ thống cảnh báo từ xa đã phát huy hiệu quả rất tốt, giúp cho Ban chỉ huy PCTT&TKCN truyền thông tin cảnh báo lũ cho nhân dân vùng hạ du kịp thời và nhanh nhất nhằm giúp cho người dân tại các xã vùng hạ du hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai mưa lũ gây ra. Song song với đó, Công ty cũng đã lập danh sách và số điện thoại của cán bộ chính quyền địa phương để chủ động, kịp thời phối hợp trong những trường hợp cần thiết.
Ngoài SBH, nhiều đơn vị Thủy điện trong Tổng công ty như An Khê – Ka Nak, A Vương, Sông Bung, Thác Mơ và Trung Sơn đã áp dụng thành công công nghệ số vào giải pháp Hệ thống cảnh báo từ xa trong bối cảnh làn sóng công nghệ số đang ngày càng mạnh mẽ như hiện nay, góp phần cùng EVNGENCO 2 hướng đến mục tiêu xây dựng EVN trở thành doanh nghiệp số trong tương lai./.
